ปราสาทสด๊กก๊อกธม ศึกษาอารายธรรมขอม ปราสาทหินทรายบนชายขอบบูรพา

กินเที่ยว
ปราสาทสด๊กก๊อกธม ศึกษาอารายธรรมขอม ปราสาทหินทรายบนชายขอบบูรพา

นับจากเส้นกั้นพรมแดน ชายแดนไทย-กัมพูชา เข้ามาไม่เกิน 3 กิโลเมตร ในบริเวณพื้นที่อำเภอโคกสูงอันเป็นที่ตั้งของ “ปราสาทสด๊กก๊อกธม” ปราสาทหินที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดสระแก้ว

ปราสาทสด๊กก๊อกธม
ปราสาทสด๊กก๊อกธม
 
     
 
Good to Know
 
 
-
“สด๊ก”เป็นภาษาเขมร แปลว่ารกทึบหนา
 
 
-
"ก๊อก"อาจมาจากคำว่า “กก” ซึ่งแปลว่า ต้นกกที่ชาวบ้านนำมาทอเสื่อ
 
 
-
“ธม” แปลว่าใหญ่
 
 
-
ถ้าจะแปลตามคำศัพท์  คำว่า“สด๊กก๊อกธม”จึงแปลได้ว่าปราสาทที่มีต้นกกขึ้นหนาแน่นมาก
 
 
-
บริเวณภายในปราสาท มีลายฝีพระหัตถ์ของสมเด็จพระเทพรัตนฯ บนแท่นหินทราย ซึ่งทรงจารึกไว้เมื่อครั้งเสด็จมาเยี่ยมชมปราสาท
 
 
-
การเที่ยวชมปราสาทให้ได้ความรู้ นักท่องเที่ยวสามารถขอให้เจ้าหน้าที่ทำหน้าที่มัคคุเทศน์นำชมรอบตัวปราสาทได้
 
       
 
 

นับจากเส้นกั้นพรมแดน ชายแดนไทย-กัมพูชา เข้ามาไม่เกิน 3 กิโลเมตร ในบริเวณพื้นที่อำเภอโคกสูงอันเป็นที่ตั้งของ “ปราสาทสด๊กก๊อกธม” ปราสาทหินที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดสระแก้ว แค่ชื่อก็อาจจะฟังแปลกหูไปบ้างเพราะเป็นคำในภาษาขะแมร์ แปลว่า “เมืองใหญ่ที่มีต้นกกขึ้นรก” แต่ถ้าเป็นตามหลักฐานที่ปรากฏในศิลาจารึกที่พบบริเวณรอบปราสาทนั้น ปราสาทแห่งนี้จะมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ปราสาทเมืองพร้าว” ตาม คำบอกเล่าของคนโบราณที่หลงป่าเข้ามาแล้วพบเห็นต้นมะพร้าวในบริเวณนี้เป็น จำนวนมาก ซึ่งความน่าสนใจของตัวปราสาทยังไม่หมดแต่เพียงเท่านี้ เราจึงมุ่งหน้าสู่ดินแดนชายขอบบูรพา เพื่อย้อนรอยไปชมดินแดนสมัยที่อารายธรรมขอมยังรุ่งเรืองให้เห็นกับตา

   
ปราสาทสด๊กก๊อกธม
 

ถ้าเป็นเมื่อ 10 ปี ก่อน การเข้ามายังพื้นที่บริเวณนี้คงไม่ใช่เรื่องง่ายนัก ทั้งเรื่องเส้นทางการเดินทางที่ยังไม่สะดวกนัก ตัวปราสาทที่ยังคงทรุดโทรม ไร้ซึ่งหน่วยงานเข้ามาบูรณะ รวมถึงพื้นที่ในแถบนี้ยังถือเป็นจุดอ่อนไหวของการปักปันดินแดน จึงมีน้อยคนนักที่จะได้รู้จักกับ “ปราสาทสด๊กก๊อกธม” แห่งนี้ แต่ในปัจจุบันปราสาทสด๊กก๊อกธมอยู่ในความดูแลของกรมศิลปากร จึงได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ด้วยวิธีการที่เรียกว่า “อนัสติโลซิส” ซึ่งเป็นการใช้วัสดุเดิม นำกลับไปวางในตำแหน่งเดิมโดยใช้วิธีการก่อสร้างแบบดั้งเดิม เพื่อให้ตัวปราสาทคงความสมบูรณ์ตามรูปแบบเดิมมากที่สุด ถ้าใครที่เคยแวะเวียนไปเยี่ยมชมปราสาทสด๊กก๊อกธมเหมือนหลายปีก่อน คงจะเห็นความเปลี่ยนแปลงได้อย่างชัดเจนเลยทีเดียว ถึงแม้ว่าปัจจุบันตัวปราสาทจะอยู่ในระหว่างการบูรณะ แต่ก็เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมได้เพราะใกล้จะเสร็จสมบูรณ์เต็มทีแล้ว ตามหลักฐานที่ค้นพบ ปราสาทสด๊กก๊อกธม สร้างขึ้นราวปลายพุทธศตวรรษที่ 15-16 จัดเป็นศาสนสถานฮินดู ที่สร้างขึ้นตามลักษณะศิลปะเขมรแบบคลับต่อบาปวน ผังของปราสาทหันหน้าไปทางทิศตะวันออก ซึ่งมี “บาราย” หรือ หนองน้ำขนาดใหญ่อยู่ด้านหน้า ถูกเชื่อมต่อด้วย “สะพานสายรุ้ง” ตามคติความเชื่อที่ถือว่าเป็นทางเดินสู่สรวงสวรรค์ สองข้างจะประดับด้วย “เสานางเรียง” พอผ่านซุ้มประตู “โคปุระ” เข้าไปแล้ว จะพบสปเป็นอาคารระเบียงคดระน้ำล้อมรอบปราสาทชั้นในไว้ 

 
ปราสาทสด๊กก๊อกธม
 

ถัดไปเป็นอาคารระเบียงคดที่สร้างจากหินทรายและศิลาแลง พอเราก้าวผ่านระเบียงคดเข้าไปแล้ว ก็จะเห็นปราสาทใหญ่ตรงกลางเป็นปรางค์ประธาน ภายในประดิษฐาน “แท่นหินศิวลึงค์”  และ “ฐานโยนี” ตามคติความเชื่อการกำเนิดโลกตามศาสนาฮินดู ส่วนด้านข้างตามแนวเหนือ-ใต้ มี “บรรณาลัย” อีก 2 หลัง ในช่วงปีพุทธศักราช 1480 ซึ่งตรงกับสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 4 สถานที่แห่งนี้ถูกใช้ให้เป็นศาสนสถานสำคัญในการบูชาเทวรูปศิวลึงค์ และรูปเคารพด้านในเท่านั้น ดังนั้นถ้าเราเดินชมไปรอบๆ ปราสาท เราจะสังเกตเห็นลวดลายแกะสลักบนหินทรายเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับ พระศิวะ พระนารายณ์ อยู่ตามซุ้มประตูต่างๆ ซึ่งบางส่วนก็อาจถูกแซมด้วยหินทรายก้อนใหม่เพื่อให้โครงสร้างตัวปราสาทเป็น รูปเป็นร่างที่สมบูรณ์มากที่สุดเท่าที่จะทำได้

จะว่าไปแล้วการบูรณะปราสาทสด๊กก๊อกธมครั้งใหญ่ในรอบนี้ ทำให้โบราณสถานที่เคยถูกปล่อยให้รกร้าง กลับกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดสระแก้วไปเป็นที่เรียบร้อย จึงมีนักท่องเที่ยวจำนวนไม่น้อยที่แวะเวียนกันมาอย่างไม่ขาดสาย ถึงแม้ว่าการบูรณะจะยังไม่แล้วเสร็จก็ตาม แต่ปราสาทหินทรายหลังนี้ก็มิได้ถูกโครงเหล็กและเครื่องมือก่อสร้างลดทอนความ ยิ่งใหญ่ลงเลยแม้แต่น้อย กลับแต่จะยิ่งเพิ่มความน่าสนใจในเชิงประวัติศาสตร์ให้เพิ่มมากขึ้นไปอีก

 
ปราสาทสด๊กก๊อกธม
                 
ที่อยู่ : บ้านหนองเสม็ด หมู่ 3 ตำบลโคกสูง อำเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว
GPS : 13.841342, 102.739367
เบอร์ติดต่อ : สำนักงานศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี 0 3721 2610, 0 3721 2296
เวลาทำการ : ทุกวัน 7.00-18.00 น.
ช่วงเวลาแนะนำ : ตลอดทั้งปี
ไฮไลท์ : ปราสาทหินทรายในรูปแบบวัฒนธรรมเขมรที่มีพื้นที่ใหญ่ที่สุดในภาคตะวันออก
กิจกรรม : ชมความสวยงามของศิลปะเขมร บายน และเรียนรู้ประวัติศาสตร์


จากอรัญประเทศให้ใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 348 (อรัญประเทศ-ตาพระยา) ขับไปประมาณ 25.5 กิโลเมตรให้เลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 3381 ไปอีกประมาณ 10 กิโลเมตรจะเห็นสถานีอนามัยโคกสูงอยู่ขวามือจากนั้นให้เลี้ยวซ้ายเข้าไปทาง บ้านหนองเสม็ดอีกประมาณ 2.5 กิโลเมตร ผ่านโรงเรียนหนองเสม็ดให้เลี้ยวขวาไปตามเส้นทางในหมู่บ้านอีกประมาณ 3 กิโลเมตร จะเจอทางแยกเข้าทางหลวงหมายเลข 3446 ให้เลี้ยวซ้ายไปอีก 2.5 กิโลเมตร ถึงปราสาทสด๊กก๊อกธม

ข้อมูลเเละภาพประกอบจาก