“ตลาดต้าน้ำบ้านต้นตาล” คือจุดหมายที่เราจะพาไปเที่ยวกันในครั้งนี้ เห็นชื่อแล้วอย่างเพิ่งคิดว่าเราสะกดผิดนะครับ เพราะคำว่า “ต้าน้ำ”  นั้นเป็นการออกเสียงแบบสำเนียงชาวเหนือ หมายถึง “ท่าน้ำ” นั่นแหละครับ และถ้าเข้าใจว่าเราจะพาไปเที่ยวไกลกันถึงเมืองเหนือก็ยิ่งไม่ใช่อีก เพราะเราอยู่กันที่จังหวัดสระบุรี ใกล้กรุงเทพนิดเดียวเอง

ก่อนที่จะงง สับสนทิศทางไปกันใหญ่ เราจึงขอเกริ่นถึงที่มาของ “ตลาดต้าน้ำบ้านต้นตาล” กัน เสียหน่อย ด้วยที่ตั้งของตลาดเป็นตลาดนัดริมแม่น้ำป่าสัก ของชาวบ้านชุมชนต้นตาลในอำเภอเสาไห้ ซึ่งเป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานมากกว่า 200 ปีแล้ว เพราะเดิมที่ชาวชุมชนนี้อพยพมาจากอำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งขณะนั้นอยู่ในความครอบครองของพม่า ชาวเชียงแสนทั้งหมดที่อพยพออกมาได้กระจายกันไปตั้งรกรากตามจังหวัดต่างๆ อย่างเช่นที่อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรีแห่งนี้ก็ถือว่าเป็นที่ที่มีจำนวนชาว “ไท-ยวน” มากที่สุดแห่งหนึ่ง ซึ่งชาวบ้านชุมชนต้นตาลนี้ก็ยังคงเหนียวแน่น และช่วยกันสืบสานวัฒนธรรมพื้นถิ่นของบรรพบุรุษชาวไท-ยวนไว้อย่างดี ทั้งเรื่องภาษาพูดสำเนียงแบบชาวเหนือ การแต่งกายแบบไท-ยวนโบราณ หรือแม้กระทั่งศิลปะการแสดง อาหารการกินก็ยังคงช่วยกันอนุรักษ์ไว้มาจนถึงเด็กๆ รุ่นปัจจุบัน

เนื่องจาก “ตลาดต้าน้ำบ้านต้นตาล” เป็นตลาดนัดเล็กๆ ริมแม่น้ำป่าสัก ที่เกิดจากการรวมตัวกันของชาวบ้านในพื้นที่นำข้าวของ อาหารการกินพื้นเมืองมาจำหน่ายแก่คนทั่วไป จึงเปิดทำการกันเฉพาะวันอาทิตย์เท่านั้น ส่วนวันอื่นๆ ถ้าใครเกิดหลงมา ก็คงได้เห็นแต่แผงเปล่าๆ และชาวบ้านในพื้นที่ที่ใช้ชีวิต ประกอบอาชีพอื่นๆ กันตามปกติ พอถึงวันอาทิตย์ บริเวณตลาดต้าน้ำแห่งนี้ก็จะเริ่มคึกคักกันตั้งแต่เช้า ซุ้มแผงค้าที่ตกแต่งกันอย่างง่ายๆ ให้บรรยากาศแบบทางเหนือ จะเต็มไปด้วยอาหารและขนมพื้นเมืองมากมาย  ไม่ผิดกับเวลาที่เราไปเที่ยวกาดเมืองเหนืออย่างไรอย่างนั้น เพราะจะแว่วเสียงอู้คำเมืองอยู่รอบตัว แถมการกินหันไปทางไหนก็ละม้ายอาหารเหนือ เช่น ไข่ป่าม แกงเปรอะ แป้งจี่ ข้าวแคบ ข้าวซอย ขนมจีน รวมถึงอาหารจากภาคอื่นๆ ที่ถือว่าเป็นการผสมผสานวัฒนธรรมกันมา ซึ่งมีอาหารการกินให้เราเลือกมากมายทั้ง ขนมครก ขนมไข่ปลา ขนมต้ม ทอดมัน ส้มตำ ไก่ย่าง ปันสิบ ช่อม่วง ก๋วยเตี๋ยวเรือ ขนมเบื้องญวน ฯลฯ และที่พลาดชิมไม่ได้เมืองมาถึงตลาดต้าน้ำแห่งนี้คือ “ผัดหมี่ไท-ยวน” และ “ขนมกง” ซึ่งถือว่าเป็นอาหารขึ้นชื่อประจำตลาดที่ไม่ว่าใครมาก็ต้องกินให้ได้ เลือกซื้อหาของกินกันได้แล้ว ทีนี้ก็เลือกจับจองที่นั่งในศาลาริมน้ำได้เลย ซึ่งแน่นอนว่าบรรยากาศก็ยิ่งชวนให้คิดว่าอยู่เมืองเหนืออย่างไรอย่างนั้น เพราะที่นั่งในศาลาก็ปูเสื่อไว้คอยท่า พร้อมกับ “โตก” ที่เตรียมให้เราไว้ใช้วางสำรับอาหารตามแบบฉบับชาวล้านนาเป๊ะ นั่งเล่นกินของคาวหวานกันไปเพลินๆ ช่วงเที่ยงๆ ก็จะมีการแสดงจากลูกหลานชาวชุมชนต้นตาล มาฟ้อนมารำประกอบเสียงสะล้อ ซอ ซึง ให้บรรยากาศแบบล้านนา แต่อยู่ใกล้กรุงแค่นี้ ถ้าไม่ได้มาด้วยตัวเอง บอกไปใครก็คงไม่เชื่อแน่ๆ

อิ่มหน่ำกันดีแล้ว ก่อนกลับเราก็ขอเดินวนรอบตลาดกันอีกรอบ หาซื้อของฝากติดไม้ติดมือกันซักหน่อย ตามประสาคนญาติเยอะ นอกจากของกินคาวหวานแล้ว สินค้าทำมือ ผ้าทอลายสวยๆ เสื้อผ้าแบบชาวไท-ยวน ผ้าพันคอ กระเป๋าย่าม ไปจนถึงเครื่องจักรสาน ตุ๊กตา ของเล่น ของจุกจิกอีกมากมาย ซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นสินค้าที่ชาวบ้านทำกันเอง โดยเฉพาะผ้าทอลวดลายแบบชาวไท-ยวน ที่สาวน้อยสาวใหญ่ในหมู่บ้านยังคงนั่งประจำกี่ทอผ้าเป็นกิจวัตร นับว่าเป็นชุมชนที่เหนียวแน่นทางวัฒนธรรม และรากเหง้าของตัวเองมากๆ เพราะถึงแม้จะอพยพมาอยู่ต่างถิ่นนานนับร้อยปีแล้ว และลูกหลานชาวไท-ยวนต้องปรับตัวให้เข้ากับยุคสมัยที่เปลี่ยนไป แต่ก็ยังคงอนุรักษ์วัฒนธรรมดั้งเดิม และปฏิบัติตามรอยบรรพบุรุษของตนอย่างดี.... ถ้าคิดถึงบรรยากาศแบบเมืองเหนือ แต่ไม่มีเวลามากพอจะเดินทางไปไกลๆ วันอาทิตย์นี้ลองแวะมาเที่ยวตลาดต้าน้ำบ้านต้นตาลกันดู รับรองว่าเหมือนได้ไปเที่ยวกาดเมืองเหนืออย่างไรอย่างนั้นเลย