แก้พิษแมงกะพรุนเบื้องต้น

แมงกะพรุน สัตว์ทะเลมีพิษที่ต้องระวังช่วงฤดูฝน

พิษของแมงกะพรุน

ที่พบทั่วไปนั้นเมื่อโดนเข้า จะรู้สึกปวดแสบ ปวดร้อน บวมแดง หรือเป็นรอยไหม้ คันอย่างมาก มีไข้ ฯลฯ
บางรายอาจเกิดอาการจุก แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ถึงตายได้ ดังนั้นเมื่อรู้สึกเจ็บแปลบ ปวดแสบ ปวดร้อน ขณะอยู่ในน้ำให้รีบขึ้นจากน้ำทันที ไม่เช่นนั้นอาจจมน้ำได้ เมื่อขึ้นจากน้ำแล้ว หากมีหนวดของแมงกะพรุนขาดติดอยู่ให้คีบเอาออกให้หมดก่อน ห้ามไปขัดถู เพราะจะทำให้เข็มพิษที่อยู่ที่หนวดปล่อยออกมามากขึ้น




ข้อควรปฏิบัติที่สำคัญอย่างยิ่ง คือ ขณะที่ทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้น หรือ หลังจากการปฐมพยาบาล ควรรีบนำผู้ที่ได้รับพิษไปพบแพทย์ทันที 


การป้องกันหรือการหลีกเลี่ยงไม่ให้โดนพิษของแมงกะพรุน

หลีกเลี่ยงการเล่นน้ำหลังจากมีฝนตกในบริเวณ หรือเวลาที่มีแมงกะพรุนชุกชุม หากต้องการลงเล่นน้ำในบริเวณที่คาดว่าอาจจะมีแมงกะพรุน ควรป้องกันด้วยการสวมเสื้อผ้าที่มิดชิด เช่น ใส่เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว เพื่อป้องกันหนวดของแมงกะพรุน เมื่อเดินที่ชายหาดหากพบแมงกะพรุนเกยตื้นอย่าไปจับเล่นเพราะอาจจะโดนเข็มพิษ ได้ โดยเฉพาะบริเวณหนวดที่อยู่ใต้ร่มของแมงกะพรุน
การดูแลรักษาเพื่อลดอาการพิษของแมงกะพรุน

1.การแนะนำให้แช่หรือล้างด้วยน้ำส้มสายชูอย่างอ่อนประมาณ 15-30 นาที แต่ หากไม่มีให้ล้างด้วยน้ำทะเล หรือแอลกอฮอล์ล้างแผล ห้ามล้างด้วยน้ำจืดเพราะจะทำให้เข็มพิษปล่อยออกมามากขึ้น และห้ามขัดถูบริเวณที่โดนแมงกะพรุน หลังจากนั้นใช้น้ำแข็งหรือน้ำอุ่นประคบ 

2. การใช้ครีมโกนหนวดทาลงบริเวณที่โดนแมงกะพรุน แล้วใช้มีดโกนโกนออก หรือ ใช้บัตรพลาสติก เช่น บัตรเครดิต ขูดออกเพื่อกำจัดเอาเข็มพิษที่ติดอยู่ออกไป แล้วจึงใช้น้ำส้มสายชูอย่างอ่อน หรือ แอลกอฮอล์ล้างต่อไป

3. วิธีที่ง่ายที่สุดและมีการทดสอบเปรียบเทียบถึงผลการรักษาชัดเจนว่าได้ผลดี ที่สุด คือ การใช้น้ำอุ่น ค่อน ข้างร้อน ที่อุณหภูมิประมาณ 45 องศาเซลเซียส วิธีนี้จะระงับความเจ็บปวด และการอักเสบได้ดีที่สุด จากการทดสอบ พบว่าอาการปวดลงภายใน 4-10 นาที และลดอาการปวมได้ จึงถือว่าเป็นวิธีที่ง่าย และสามารถทำได้สะดวกที่สุด 

4. ผักบุ้งทะเลสามารถรักษาพิษของแมงกะพรุนได้ วิธีการใช้โดยนำใบผักบุ้งทะเล มา ตำหรือขยี้ให้ละเอียดพอกบริเวณที่โดนพิษ แต่หากสามารถคั้นเอาแต่น้ำได้ให้คั้นเอาแต่น้ำมาทาบริเวณที่โดนพิษของแมง กะพรุน จะช่วยลดอาการปวดและการอักเสบได้ การนำผักบุ้งทะเลมาใช้นั้นควรล้างให้สะอาดก่อนเพราะผักบุ้งทะเลที่ขึ้นอยู่ ตามชายฝั่ง โดยเฉพาะในที่ชุมชนหรือแหล่งท่องเที่ยวนั้นอาจมีสิ่งปฏิกูล หรือสิ่งสกปรกต่างๆ ปนเปื้อนอยู่

ที่มา สถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเล บางแสน มหาวิทยาลัยบูรพา